Hoi ik ben wiep wiep
klik hier om naar de volgende pagina te gaan
Een zee is een grote hoeveelheid water, die in verbinding staat met een andere zee of met een
oceaan, die ook als zee kan worden aangeduid, zij het dat een oceaan een zelfstandig geheel
vormt met een eigen circulatie (zeestroom).
Een zee daarentegen, heeft een bodem die
bij een continent behoort (continentaal plat).
Als de verbinding tussen zeeën smal is
en uit een of meer zeestraten bestaat, spreekt men van een binnenzee.
Zeeën worden
gevoed door rivieren, regenwater en beken.
Zwarte Zee
Een zee is een grote hoeveelheid water, die in verbinding staat met een andere zee of met een
oceaan, die ook als zee kan worden aangeduid, zij het dat een oceaan een zelfstandig
geheel
vormt met een eigen circulatie (zeestroom). Een zee daarentegen, heeft een bodem
die bij een
continent behoort (continentaal plat). Als de verbinding tussen zeeën
smal is en uit een of meer zeestraten bestaat, spreekt men van een binnenzee.
Zeeën worden gevoed door rivieren, regenwater en beken.
De zee als natuurfenomeen
Geologie
De geologie van de zeebodem wordt in hoge mate bepaald door platentektoniek. Nieuw gesteente
komt naar de oppervlakte in de mid-oceanische ruggen, die wereldwijd met elkaar verbonden
zijn en ongeveer een derde van de oceaanbodem beslaan. De bodem van de diepzee is geologisch
relatief jong: de oudste afzettingen zijn ongeveer 150 miljoen jaar oud, dus
minder dan 5% van de ouderdom van de oudste continentale gesteenten. Men neemt aan dat
eventuele afzettingen in de diepzee van voor de Jura door subductie in troggen zijn verdwenen. De hele oceaanbodem schuift langzaam weg van de mid-oceanische rug. Bij de
Atlantische Oceaan resulteert dit in het uit elkaar drijven van de continenten; bij de Grote
Oceaan verdwijnt de oceaanbodem in troggen langs de ring van vuur, een actieve zone van vulkanen en diepe aardbevingen langsheen bijna de hele kust. De Grote Oceaan wordt dus
langzaam
kleiner, terwijl de Atlantische Oceaan groter wordt. Een ander gevolg van de drift van de oceaanbodem is het ontstaan van kettingen van vulkanische eilanden boven zogenaamde
hotspots.[1]
Zeestromingen
Het water op aarde is continu in beweging. Door de getijdenwerking beweegt het water in de
oceanen en de randzeeën daarvan zich iedere dag heen en weer. Door verschillen in dichtheid
(als gevolg van o.a. temperatuur en zoutgraad), ontstaan zeestromingen die voor watertransport over onze planeet zorgen. Door het Corioliseffect draaien deze stromingen op het
noordelijk halfrond doorgaans tegen de klok in, op het zuidelijk halfrond met de klok
mee. De zeestromingen zijn een van de belangrijkste factoren in het klimaat op aarde. De Golfstroom bijvoorbeeld, voert warmte vanuit het Caraïbisch gebied naar Europa, wat er de
oorzaak van is dat Europa een milder klimaat heeft dan bijvoorbeeld Canada of Siberië.
Doordat zee langzamer opwarmt en afkoelt dan land, is de invloed van de zee op het klimaat
overal matigend.[2]
Zeeleven
De zeeën op aarde hebben een cruciale rol gespeeld bij de ontwikkeling van het leven op aarde.
Het leven speelde zich tot zo'n 400 miljoen jaar geleden alleen in het water af. Pas
in het devoon trekken de eerste planten aan land en produceren op grote schaal zuurstof,
waarna in hetzelfde tijdvak de amfibieën aan land kunnen gaan. Nog steeds krioelt
het in de zeeën van leven, waarvan nog maar een deel is beschreven. Bekende diergroepen die in en rond zee leven zijn vissen, zeezoogdieren, zeeschildpadden en zeevogels.
Maar van minstens zo groot belang zijn minder bekende groepen als de weekdieren,
stekelhuidigen (zoals zeesterren en zee-egels), kreeftachtigen en neteldieren (zoals schijfkwallen en bloemdieren). De basis van de voedselpiramide in zee wordt gevormd door
eencelligen zoals de foraminiferen, dinoflagellaten, radiolaria, diatomeeën en het
fytoplankton. Enkele ecosystemen in zee zijn koraalriffen en kelpwouden.
Zee en de mens
Al vanaf de oudheid spelen de zeeën een belangrijke rol voor de mensheid.
Ze zijn een
belangrijke bron van voedsel voor ons en de scheepsbouwtechnieken uit de oudheid maakten het
voor de mens voor het eerst mogelijk grote hoeveelheden massa over grote afstanden te vervoeren. Zeeën werden transportaders in de handel en kregen een
militair belang. Het zachte
klimaat dat de golfstroom Europa geeft is zonder twijfel een kritische factor geweest in het ontwikkelen van de Europese beschaving en dankzij de zee is de Europese beschaving sinds de
renaissance weer over de rest van de wereld uitgedijd. Later kregen de zeeën een functie in het wereldwijde personenvervoer en tegenwoordig hebben ze vooral een belang in het
goederenvervoer. Ze vormen vandaag de dag een vitale levensader van onze welvaart.
Visserij
Zie Visserij voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Al van in de prehistorie vormt de zee een belangrijke bron van voedsel voor grote
mensengemeenschappen. In 2017 werd wereldwijd 93,4 miljoen ton vis gevangen, naast 112,0
miljoen ton gekweekte vis. De grootste producenten zijn China (38,93%), Indonesië (11,02%)
, India (5,67%), Vietnam (3,46%) en de Europese Unie (3,31%).[3] Hoewel de Europese
visserijvloot wereldwijd actief is, komt 74% van de vangst uit het noordoosten van
de Atlantische Oceaan. Nederlandse boten brachten 363 000 ton aan; Belgische boten 24 649
ton.[4]
Overbevissing heeft een groot aantal vissoorten zeldzaam gemaakt en vooral de vispopulaties met
de hoogste marktwaarde, zoals tonijn en zalm, zijn overal ter wereld sterk
achteruitgegaan. Het aanbod in de detailhandel wordt grotendeels op peil gehouden door
aquacultuur, dat wil zeggen gekweekte vis; maar ook die vissen worden gevoed met in het wild
gevangen soorten zoals zandspiering en lodde.[5]